بخش سوم از سری مقالات «ظهور اینترنت و انقلاب بلاک‌چین»

بخش دوم: خواستگاه شرکت‌های بزرگ و متحول کننده

مقیاس‌پذیری و هزینه‌های جاری

با وجود اینکه امروزه به اتصالات اینترنت بسیار سریع دسترسی داریم، اما روزهای اولیه این فناوری از لحاظ مقیاس‌پذیری و هزینه‌های جاری با چالش‌های سختی روبرو بود. به عنوان مثال در روز ۷ام آگوست ۱۹۹۶، سرویس خدمات اینترنتی AOL نتوانست از حجم بالای کاربران اینترنتی پشتیبانی کند و به مدت ۱۹ ساعت از کار افتاد. در آن زمان، شهروندان آمریکایی هر روز با اینترنت سروکار داشتند  و AOL نیز بزرگ‌ترین ارائه دهنده‌ی سرویس‌ اینترنت کشور آمریکا بود، در حالیکه شرکت‌های رقیب دیگری همچون Prodigy، CompuServe و MSN نیز در این زمینه فعالیت داشتند. در این رویداد خود اینترنت دچار نقض فنی نشد، بلکه موقتا امکان دسترسی به آن وجود نداشت و این موضوع برای اغلب کاربران که عادت کرده بودند در زندگی روزمره‌ی خود به گشت و گذار در اینترنت پردازند، یک امر بسیار مهم تلقی می‌شد.

این رویداد مشابه اتفاقی است که در دسامبر ۲۰۱۷ در دنیای بلاک‌چین رخ داد. در آن زمان بازی بلاک‌چینی CryptoKitties باعث جهش ناگهانی حجم تراکنش‌های زنجیره‌ی اتریوم شد و در نهایت شبکه نیز به دلیل عدم توانایی به پاسخ‌دهی به تمام تراکنش‌ها دچار افت سرعت شد. اغلب کاربران نمی‌توانستند تراکنش خود را به پایان برسانند، مگر اینکه تمایل داشته باشند تا کارمزد تراکنش خود را افزایش دهند، روندی که باعث پریشانی و سردرگمی بسیاری برای کاربران شبکه‌ی اتریوم شد.

درحالیکه کند شدن شبکه‌ی اتریوم باعث شد بسیاری از کاربران آن متوجه‌ی فقدان مقیاس‌پذیری فناوری بلاک‌چین در زمان استفاده از خدمات پیچیده‌تر شوند، هر دوی این رویداد‌های مرتبط با مقیاس‌پذیری که در روز‌های اولیه‌ی اینترنت و بلاک‌چین به وقوع پیوسته، به ما نشان دادند که این فناوری‌ها چطور توانسته‌اند در مدت کوتاهی بسیار مهم شده و حالا نیازمند راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری بهتر برای پشتیبانی از رشد مداوم پایگاه کاربری و تقاضا هستند.

افزایش سرعت و فراگیر شدن اینترنت

کارمزد بالای شبکه و هزینه‌‌ی راه‌اندازی یک استارت‌آپ در روز‌های اولیه‌ی حضور اینترنت و وضعیت فعلی صنعت بلاک‌چین نیز بسیار شبیه به یکدیگر هستند. سال‌ها قبل برای آنلاین شدن به یک مودم و خط تلفن نیاز داشتید، خط‌های تلفنی که در آن تمامی خدمات آنلاین بر روی شبکه‌ای از مودم‌های محلی در اختیار مردم قرار می‌گرفت. محبوب‌ترین سرویس آنلاین آن زمان AOL نام داشت که هزینه‌ی استفاده از خدمات آن ۹/۹۵ دلار در ماه برای استفاده‌ی ۵ ساعته با دسترسی نامحدود بود که به ازای هر ساعت اضافه نیز ۲/۹۵ دلار دیگر به این قیمت افزوده می‌شد،

این قیمت‌ها با استاندارد‌های امروزی بسیار محدود کننده محسوب می‌شوند. با این حال، در طول زمان اتصالات مجهز به پهنای باند بیشتر به همراه فناوری DSL به وجود آمدند و سرعت اینترنت را افزایش دادند، تا جایی که در سال ۲۰۱۴ در مقایسه با سال ۱۹۹۹،  اینترنت ۲۰۰ برابر سریع‌تر و ۹۰ درصد ارزان‌تر بود.

به همین ترتیب، ما شاهد افزایش سرعت ارتباطات بی‌سیم در طول سال‌های اخیر بوده‌ایم، که از ۱مگابیت بر ثانیه(Mbps) در فناوری 2G، امروز با دسترسی به فناوری 4G به ۲۵مگابیت بر ثانیه و حتی بیشتر دست یافته‌ایم. این سرعت بالا امکان استفاده از خدمات جدید کاربردی و با دوام از طریق تلفن همراه را ممکن ساخته است، خدماتی از جمله پخش موسیقی و یا پخش ویدئو به صورت آنلاین.

رفع محدودیت‌های بلاک‌چین

با گذشت زمان، محدودیت‌های مربوط به مقیاس‌پذیری و هزینه‌های جاری به تدریج برطرف شد، که این امر در نهایت باعث شد تا برنامه‌های کاربردی پیچیده‌تر و متمرکز بر روی پهنای باند اکنون قابل استفاده باشند.

در دنیای بلاک‌چین، ما همچنان در روز‌های اولیه چرخه‌ی توسعه‌ی این فناوری هستیم، چرخه‌ای که در آن چالش‌های پیرامون مقیاس‌پذیری و هزینه‌های جاری از عملی شدن کاربرد‌های پیچیده‌تر و گسترش پایگاه کاربری جلوگیری می‌کنند. پایین بودن مقیاس‌پذیری به این معناست که توسعه‌دهندگان یا کاربران برای اینکه بتوانند تراکنش‌های خود را انجام دهند باید کارمزد بیشتری نسبت به تراکنش‌های دیگر پرداخت کرده تا زمان انتظار خود را کاهش دهند.

در فوریه‌ی ۲۰۱۹ متوسط کارمزد تراکنش‌های شبکه‌ی اتریوم حدود ۰/۱۳ دلار بود. در شبکه‌ی اتریوم موارد مختلفی از جمله نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز پیچیده مانند بازی‌های فعال بر روی بلاک‌چین، باعث بالاتر رفتن کارمزد تراکنش‌ها می‌شوند. گرچه لازم نیست که تمام اقدامات شبکه بر روی زنجیره انجام شوند، اما تقاضا برای مقیاس‌پذیری فوری بلاک‌چین وجود دارد تا از تعداد روزافزون نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز و تراکنش‌های روزانه‌ی کاربران(که در شبکه‌ی ویزا ۲۴ هزار تراکنش در ثانیه پردازش می‌شوند) پشتیبانی شود.

تلاش برای مقیاس‌پذیری

پروژه‌های مختلف در حال کار بر روی راه‌هایی برای مقیاس‌پذیری سرعت تراکنش‌های بلاک‌چینی هستند، تا بتوانند بین مقیاس‌پذیری، امنیت و غیرمتمرکز بودن آن یک تعادل برقرار کنند. با راه‌اندازی شبکه‌ی EOS و Tron(به ترتیب ۴ هزار و ۷۵۰ تراکنش در ثانیه)، ما شاهد آن بودیم که طی چند ماه گذشته نرم‌افزار‌های غیرمتمرکز پیچیده‌تری راه‌اندازی شده‌اند، و انتظار داریم که هرچه بلاک‌چین‌های مقیاس‌پذیرتری در این فضا توسعه می‌یابد، این روند نیز همچنان ادامه یافته و شاهد شکوفایی این فناوری باشیم.

به طور کلی، تا به امروز راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری مختلفی مورد بررسی و آزمایش قرار گرفته‌اند، از جمله ساختار داده‌های جدید(پروژه‌هایی همچون Sharding، Tangle، DAG، Coda و غیره)، راه‌حل‌های لایه‌ی دوم(از جمله زنجیره‌های کناری، خارج زنجیره، قفل‌های hashed-time)، و حتی الگوریتم‌های اجماع کارآمدتر(مانند POS، DPOS، Casper، Avalanche، Hashgraph و غیره)، که بتدریج پهنای باند را افزایش داده و هزینه‌های مربوط به تراکنش‌های بلاک‌چینی را کاهش داده‌اند؛ این روند باعث شده که طی سال‌های گذشته شاهد موارد کاربرد و خدمات جدید در این حوزه باشیم.

علاوه بر این، ما انتظار داریم که هزینه‌های مربوط به راه‌اندازی یک استارت‌آپ بلاک‌چینی با گذر زمان همچنان کاهش یابد. در طور انقلاب اینترنت، متوسط هزینه‌ی راه‌اندازی یک استارت‌آپ طی چند سال به شکل چشم‌گیری کاهش یافت. در سال ۱۹۹۹ برای راه‌اندازی یک استارت‌آپ اینترنتی به ۵ میلیون دلار سرمایه نیاز داشتید، این رقم در سال ۲۰۰۵ به ۵۰۰ هزار دلار، و در سال ۲۰۱۰ نیز به ۵۰ هزار دلار کاهش یافت.

اولین موج کاهش هزینه به دلیل ظهور «منبع باز»(که به معنای عدم اعطای مجوز برای UNIX، خدمات تحت وب و پایگاه‌های داده‌ی Oracle است) و محاسبات افقی(که به این معناست دیگر نیازی به خرید سرور‌های گران‌قیمت و ذخیره‌سازی EMC نمی‌باشد) پدیدار شد.

دومین موج کاهش قیمت

سپس دومین موج کاهش هزینه‌ها به دلیل بلوغ محاسبات ابری، محبوبیت AWS، ارائه‌ی فضای ذخیره‌سازی تحت وب(S3)، قدرت پردازشی(EC2) و امکان افزایش و کاهش مقیاس بسته به ترافیک(مقیاس‌پذیری خودکار) بر روی خدمات ابری به وجود آمد. حال در نقطه‌ای قرار داریم که راه‌اندازی یک تشکیلات اقتصادی مبنی بر بلاک‌چین Proof Of Concept هزینه‌ای معادل ۲۷۵ هزار دلار داشته و می‌تواند تا چندین میلیون دلار نیز افزایش یابد.

بسته به بلاک‌چین انتخابی شما(اتریوم، EOS، Neo و غیره) راه‌اندازی و کارمزد تراکنش‌های یک نرم‌افزار غیرمتمرکز بر روی بلاک‌چین عمومی می‌تواند چیزی بین ۳۰ هزار تا ۸۵ هزار دلار هزینه داشته باشند، در حالیکه استعداد‌های بلاک‌چینی بسیار کمیاب بوده و دستمز آن‌ها متوسط ۱۵۰ هزار دلار است.

مشابه آنچه در تحولات اینترنت رخ داده، ما انتظار داریم که هرچه سرعت تراکنش‌های بلاک‌چینی افزایش یافته و مقیاس‌پذیرتر و ارزان‌تر شوند، هزینه‌های جاری راه‌اندازی یک پروژه‌ی بلاک‌چینی نیز کاهش یابد. این درحالیست که اکنون شاهد آن هستیم پلت‌فرم‌های تمام عیار از طرف نهاد‌ها(BaaS hosting، Kaleido، AWS، Azure، Oracle و غیره)، پلت‌فرم‌های توسعه(NoOps ، Esprezzo) واسطه‌ها(مثل Omnitude)، و ابزارهای توسعه(مانند Mist، Geth، Truffle، Remix) در حال انتشار هستند، و استعداد‌های درخشان بیشتری در حال حرکت به سمت فعالیت در فضای بلاک‌چینی می‌باشند.

آموزش

آموزش یکی از اصلی‌ترین عوامل شروع پذیرش تکنولوژی‌های جدید، از بین رفتن موانع ورود و کمک به عبور از مشکلات هستند. قبل از عبور از مشکلات، تکنولوژی معمولا به عنوان یک شیء ناشناخته مورد استفاده قرار گرفته و پس از رفع مشکل به واسطه‌ی آن، مصرف آن بی‌خطر تلقی می‌شود.

در روزهای اولیه ظهور اینترنت، جان براندت(Jan Brandt) از AOL به عنوان معاون ارشد بخش بازاریابی استخدام شد تا پایگاه کاربری این ارائه دهنده‌ی اینترنت را افزایش دهد. در زمان تحقیقات مرتبط با بازار، وی متوجه شد که مردم نمی‌دانند چگونه باید از رایانه‌های شخصی استفاده کرد، زیرا شخصی «ماوس رایانه را در دست گرفت و همانند کنترل تلویزیون آن را به سمت مانیتور نشانه رفت». بنابراین لازم بود که به عقب و سطوح مقدماتی برگردد. فروش خدمات اینترنتی جدید و جایگزینی آن‌ها مهم‌تر از آموزش اینکه اصلا خدمات اینترنتی چیست، نبود.

استراتژی بازاریابی AOL

استراتژی بازاریابی AOL اینگونه بود که برای مردم سی‌دی‌ها و دیسک‌های آزمایشی ارسال می‌کرد تا آن‌ها بتوانند خدمات آن‌ها را بررسی و آزمایش کنند، و نتیجه‌ی این استراتژی فوق‌العاده بود، زیرا مردم در خدمات آن‌ها ثبت نام کرده و کارت‌های اعتباری خود را ارائه می‌کردند.

شرکت AOL آنقدر در این استراتژی سرمایه‌گذاری کرد که شما می‌توانستید سی‌دی‌های آموزشی آن‌ها را در هرجایی ببینید، صندوق‌های پستی، در رایانه‌های جدید، در مجلات و غیره. بنابراین در آن مقطع زمانی، حدود ۵۰ درصد از سی‌دی‌های تولید شده در سراسر جهان دارای نشان و لوگوی شرکت AOL بودند. این ابتکار عمل به AOL کمک کرد تا رقبای خود را کنار زده و پایگاه کاربری آن‌ها از ۲۰۰ هزار نفر،  طی چند سال به ۲۵ میلیون کاربر فعال برسد. به طور کلی، کمپین بازاریابی AOL نمونه‌ی خوبی از ابتکار عمل موفقیت‌آمیز است که به افزایش پذیرش کاربران «کم تجربه» و از بین رفتن موانع ورود آن‌ها به یک فناوری جدید، کمک شایانی کرد.

آموزش در دنیای بلاک‌چین و رمزارزها

برای ترسیم موارد مشابه در دنیای رمزارزی نیز ما شاهد تعداد زیادی ابتکار عمل از جمله کنفرانس‌های بزرگ همچون Consensus، برنامه‌های آموزشی که توسط شرکت‌های بزرگی همچون Deloitte یا IBM راه‌اندازی شده‌اند، توسعه‌دهندگان آموزش مانند آکادمی Consensus و آموزش دانشگاهی همچون شبکه آموزش بلاک‌چین و ben در زمینه‌ی آموزش نسل بعدی پذیرندگان رمزارز و بلاک‌چین بوده‌ایم.

بسیاری از شرکت‌های فعال نیز سعی دارند تا از طریق رویداد‌ها و کمپین‌های بازاریابی، توکن‌ها یا کیف‌پول‌های سرد(Cold Wallet) خود را به صورت رایگان هدیه دهند. به عنوان مثال، اخیرا صرافی بزرگ Coinbase یک برنامه‌ی آموزش و دریافت رمزارز راه‌اندازی کرده است و طی آن در ازای گذراندن دوره‌های آموزشی به کاربران رمزارزها اهدا می‌کند.

در حال حاضر تعامل با بلاک‌چین اصطحکاک زیادی دارد، و در مقایسه راه‌حل‌های پرداخت سنتی همچون Venmo و پی‌پل(Paypal) لازم است که شما قبل از شروع کار کمی اطلاعات پایه در اختیار داشته باشید(مثلا درک درستی از کلید‌های خصوصی و عمومی، نحوه‌ی کارکرد کارمزد تراکنش‌ها و Gas و مواردی از این دست)؛ این درحالیت که خطرات ناشی از مدیریت کلید‌های خصوصی و عمومی و همچنین خود تراکنش‌ها وجود دارد.

هنوز در مراحل اولیه قرار داریم

با پذیرش چیزی کم‌تر از ۱ درصد مردم جهان، می‌توان گفت که ما هنوز در مراحل اولیه‌ی این صنعت قرار دارد، و آموزش عموم مردم در رابطه با رمزارز، بلاک‌چین و نحوه‌ی مدیریت کلید‌های تحت کنترل نیز برای رشد و فراگیر شدن این صنعت کمک شایانی می‌کند. کمپانی‌های بزرگی همچون AOL و Coinbase به خوبی در موقعیتی قرار دارند که می‌توانند با ارائه‌ی سی‌دی‌های آموزشی مرتبط با رمزارزها به شکل فعالی در راستای از بین بردن موانع ورود به این صنعت و سرعت بخشیدن به روند پذیرش آن کمک کنند.

به طور کلی، حرکت صنعت بلاک‌چین به سمت پیشرفت‌های چشم‌گیر در زمینه‌ی حل چالش‌های مقیاس‌پذیری، هزینه‌های جاری و آموزش طی سال‌های گذشته تا به امروز، غیر قابل انکار است. گرچه ما هنوز در روز‌های اولیه چرخه‌ی زندگی این فناوری به سر می‌بریم، اما مطمئن هستیم که بلاک‌چین مشابه آنچه برای اینترنت رخ داده است، بالغ خواهد شد و به تدریج مقیاس‌پذیر‌تر، مقرون به صرفه‌تر آمده‌ی پذیرش عمومی خواهد شد.

بخش چهارم: مفاهیم جدید، مدل‌های تجاری و زمان‌بندی مناسب