صرافی‌های غیرمتمرکز
صرافی‌های غیرمتمرکز(DEX) برخلاف صرافی‌های متمرکز بر پایه‌ی تراکنش‌های فرد به فرد دارایی‌های دیجیتالی ایجاد شده‌اند. در نتیجه کاربران مزایای مختلفی همانند حذف واسطه‌ها، ضرورت ثبت نام، الزام به تایید هویت و پرداخت کارمزد برداشت را تجربه خواهند کرد.
در سال‌های اخیر صرافی‌های غیرمتمرکز و بازارهای فرد به فرد متعددی ایجاد شده‌اند. صرافی‌های غیرمتمرکز در مراحل اولیه‌ی پذیرش قرار دارند و به دلیل رابط کاربری ضعیف و تعداد اندک صرافی‌های غیرمتمرکز همچنان با استقبال گسترده‌ای مواجه نشده‌اند. اگرچه بسیاری از صرافی‌های غیرمتمرکز ادعا می‌کنند که به‌طور کامل غیرمتمرکز هستند و از رمزارزها نگه‌داری نمی‌کنند، جستجو و تحقیق پیش از انتخاب و فعالیت در پلتفرم مبادلات غیرمتمرکز پیشنهاد می‌شود.
در زمان نگارش مقاله، IDEX محبوب‌ترین صرافی غیرمتمرکز شناخته شده است که بر بستر بلاکچین اتریوم فعالیت می‌کند. صرافی‌های دیگر همانند Binance DEX، Radar Relay، EtherDelta، Kyber Network و 0x نمونه‌های دیگری از صرافی‌های غیرمتمرکز هستند.
پلتفرم‌های مدیریت سرمایه‌گذاری و انتشار توکنهای بهادار
این حوزه طیف وسیعی از پلتفرم‌ها را شامل می‌گردد. بخش قابل توجهی از پلتفرم‌ها در بازار توکنهای بهادار فعالیت می‌کنند. پولی مث(Polymath) و هاربور(Harbor) دو پلتفرم انتشار توکن هستند که زیرساخت‌های لازم برای انتشار اوراق بهادار توکنیزه شده در بستر بلاکچین را فراهم می‌کنند. پلتفرم‌های اشاره شده استاندارد‌های انحصاری برای قرارداد‌های انتشار توکنهای بهادار را همانند ST-20 و R-Token را دارا هستند. این ویژگی آن‌ها را قادر می‌سازد به‌طور خودکار پارامتر‌های مبادلات را برای سازگاری با قوانین تنظیم کنند. بعلاوه، پلتفرم‌های اشاره شده با دیگر خدمات دهندگان همانند سرویس‌های نگه‌داری از دارایی‌ها، کاگزاری‌ها و شرکت‌های حقوقی به منظور ارائه‌ی خدمات ترکیب شده‌اند.
پروتکل بانکور
شرکت بانکور(Bancor) که پروتکلی برای توسعه‌ی «توکنهای هوشمند(Smart Tokens)» ایجاد کرده است، در آوریل 2019 اعلام کرد که نزدیک به 13 میلیون دلار برای حمایت از 138 توکنهای متفاوت در شبکه‌ی غیرمتمرکز متعلق به این شرکت سپرده‌گذاری شده است. پروتکل بانکور به عنوان بخشی از اکوسیستم اقتصاد غیرمتمرکز در حال توسعه از انتقال توکن در شبکه‌ی اتریوم، ایاس و شبکه‌ی POA20(زنجیره‌ی جانبی شبکه‌ی اتریوم) پشتیبانی می‌کند.
پلتفرم آگور
آگور(Augur)، شبکه‌ی بازار پیش‌بینی غیرمتمرکز یکی از پلتفرم‌های گسترده‌ای است که بخشی از بازار اقتصاد غیرمتمرکز را تشکیل می‌دهد. در حالی که اغلب پروتکل‌های مالی غیرمتمرکز بر روی بازارهای ارائه‌ی وام فرد به فرد(P2P) متمرکز شده‌اند، پلتفرم آگور با هدف ایجاد دسترسی مستقیم به بازارهای مشتقات رمزارزها و حذف نیاز به واسطه‌ها برای تسویه‌ی مبادلات ایجاد شده است.
پلتفرم‌های ارائه‌ی وام در اقتصاد غیرمتمرکز
پروتکل‌های ارائه‌ی وام غیرمتمرکز به یکی از محبوب‌ترین خدمات‌دهندگان در سیستم اقتصادی غیرمتمرکز تبدیل شده‌اند. مشابه سیستم بانکی کاربران دارایی را در پلتفرم ارائه‌ی وام سپرده‌گذاری می‌کنند و زمانی که شخص دیگری دارایی دیجیتالی را به صورت وام دریافت کند، سپرده‌گذار در مقابل ارائه‌ی وام سود دریافت خواهد کرد. در این سیستم به‌جای واسطه‌ها، قرارداد‌های هوشمند وام‌دهنده و وام‌گیرنده را به یکدیگر مرتبط می‌کنند، شرایط ارائه‌ی وام را اعمال می‌کنند و وظیفه‌ی توزیع سود را برعهده دارند. با توجه به شفافیت ذاتی تکنولوژی بلاکچین و حذف واسطه‌ها از فرآیند ارائه‌ی وام، وام‌دهنده با درک خطرات مرتبط با فعالیت در این حوزه سود بیشتری کسب می‌کند.
پروتکل ارائه‌ی وام به‌طور کامل بر بستر یک بلاکچین عمومی همانند اتریوم ایجاد می‌شود و به لطف توانایی در ارائه‌ی وام دارایی‌های دیجیتالی امکان پذیرش گسترده‌تر این نوآوری در سطح جهان وجود دارد. تعدادی از بزرگترین پلتفرم‌های فعال در این حوزه عبارتند از:
پروتکل میکردائو
سانتا کروز(Santa Cruz)، توسعه‌دهنده‌ی کالیفرنیایی یک سازمان مستقل غیرمتمرکز به نام میکردائو(MakerDAO) یکی از بهترین محصولات بر پایه‌ی اتریوم را از دیدگاه بسیاری از فعالان حوزه‌ی رمزارزها ایجاد کرده است. این سازمان قصد دارد نوسانات قیمت رمزارز پایدار دای(Dai) در برابر ذخایر دارایی صندوق بین المللی پول(IMF) که با عنوان حقوق ویژه‌ی نقدی(SDR) شناخته می‌شود را به کمترین سطح کاهش دهد.
رمزارز پایدار دای بجای ارز فیات توسط اتر(ETH) پشتیبانی می‌شود و در نتیجه نسبت به اغلب رمزارزهای پایدار همانند رمزارز پایدار شرکت تتر(USDT) و رمزارز پایدار شرکت سیرکل(USDC) دارای طبیعت متفاوتی است. کرمن کولی(Kerman Kohli)؛ بنیان‌گذار پروتکل 8X اظهار داشت که میکر از نظر ارائه‌ی وام در دای ماهیانه 20 درصد افزایش را تجربه می‌کند. تقریبا 70 درصد از وام‌گیرندگان بلافاصله پس از دریافت، رمزارز پایدار دای را خرج می‌کنند. تقریبا 2 درصد از کل اتریوم‌های در گردش در درون قرارداد‌های هوشمند این پلتفرم نگه‌داری می‌شوند.
دریافت و ارائه‌ی وام به صورت غیرمتمرکز
کاربران می‌توانند برای فعالیت به پلتفرم CDP مراجعه کنند. کاربران برای دریافت وام ملزم به قراردادن وثیقه با استفاده از رمزارز اتر هستند. آغاز فعالیت با اتصال کیف پول نسخه‌ی وب، لجر(Ledger)، ترزور(Trezor) و کیف پول کوین‌بیس(Coinbase) با استفاده از منوی سمت راست وب‌سایت انجام می‌شود. وام‌گیرنده در ازای قراردادن اتر به عنوان وثیقه رمزارز پایدار دای دریافت می‌کند و می‌تواند از رمزارز دریافت شده برای انجام دیگر فعالیت‌ها استفاده کند، در همین زمان اتریوم‌هایی که به عنوان وثیقه قرار داده می‌شوند تا زمان بازپرداخت وام در قرارداد هوشمند قفل می‌شوند.
ریسک تبدیل وثیقه‌ها در زمان کاهش قیمت اتر وجود دارد و همچنین پرداخت جریمه وجود دارد که در زمان عقد قرارداد به کاربر اعلام می‌گردد. کاربران می‌توانند با افزایش میزان وثیقه به ازای وام دریافت شده سطح قیمتی که در آن وثیقه‌ها به فروش می‌رسند را به سطوح پایین‌تری کاهش دهند. پس از تایید تراکنش در کیف پول قرارداد هوشمند منعقد می‌شود. پس از انعقاد قرارداد هوشمند کاربران در پلتفرم قادر به مشاهده و بازپرداخت وام هستند.
همچنین وام‌دهندگان می‌توانند با خرید رمزارز پایدار دای و قراردادن آن در پلتفرم‌های ارائه‌ی وام سود دریافت کنند. پلتفرم‌های متمرکز و غیرمتمرکز متعددی در این زمینه فعالیت می‌کنند. لازم به یاد آوری است که پلتفرم‌های متمرکز در معرض خطر حملات هکر‌ها قرار دارند و در نتیجه با ریسک بالاتری مواجه هستند.
پلتفرم کامپوند
کامپوند(Compound)؛ پروتکلی بر پایه‌ی اتریوم است که با هدف ایجاد یک بازار مالی با نرخ بهره‌ی الگوریتمی ایجاد شده است. هم‌اکنون کاربران می‌توانند رمزارزهای آگور(REP)، بیسیک اتنشن توکن(BAT)، اتر(Ether)، رمزارز پایدار شرکت سیرکل(USDC) و رمزارز پایدار دای(Dai) را به همراه دیگر توکن‌ها در مقابل دریافت بهره در این پلتفرم به دیگران وام دهند. در این پروتکل سرمایه‌گذاران به‌جای ارائه‌ی وام مستقیم به دیگر کاربران، نقدینگی بازار را تامین می‌کنند(دارایی را در یک بازار این پلتفرم سپرده‌گذاری می‌کنند) و کاربران دیگر از این دارایی‌ها وام دریافت می‌کنند.
نرخ بهره در هر بازار بر اساس عرضه و تقاضا و به‌طور الگوریتمی تعیین می‌شود(در زمان افزایش نقدینگی نرخ بهره کاهش می‌یابد و در زمان کاهش نقدینگی نرخ بهره افزایش می‌یابد). در این پلتفرم دوره‌ی زمانی ارائه‌ی وام از قبل تعیین نشده است و کاربران می‌توانند دوره‌ی زمانی را به دلخواه تعیین کنند، بر اساس ادعای مطرح شده کاربران می‌توانند در هر زمانی دارایی خود را واریز و یا برداشت کنند.
کاربران می‌توانند برای دریافت وام در این پروتکل دارایی دیگری را به عنوان وثیقه قرار دهند. همچنین ادعا شده است رمزارزهایی که به‌صورت وام دریافت می‌شود به‌طور بلادرنگ به حساب کیف پول کاربران واریز می‌شود. کاربران می‌توانند در رابط کاری کامپوند تعیین کنند که کدام دارایی به عنوان وثیقه مورد استفاده قرار گیرد.
پروتکل دارما
پروتکل دارما(Dharma protocol)؛ یک پلتفرم بر پایه‌ی اتریوم است که امکان وام دادن و وام گرفتن رمزارزها را بدون نیاز به کارت‌های بانکی و یا حساب بانکی ایجاد کرده است. کاربران در پروتکل دارما قادر هستند به‌طور مشابه پروتکل کامپوند بازارهای ارائه و دریافت وام ایجاد کنند. این پلتفرم امکان ارائه‌ی وام‌های با نرخ بهره و زمان ثابت(وام‌ها با دوره‌ی زمانی 90 روزه ارائه می‌شوند) را برای کاربران ایجاد می‌کند. ادعا شده است که پروتکل دارما با تمامی کیف‌پول‌هایی که از توکنهای اتریوم و استاندارد ERC-20 پشتیبانی می‌کنند، سازگار است.
مکس برونشتاین(Max Bronstein)؛ مدیر توسعه‌ی کسب و کار در آزمایشگاه دارما(Dharma Labs) اظهار داشت که پروتکل دارما امکان ارائه و یا دریافت وام با استفاده از اتر و دای را برای کاربران امکان‌پذیر می‌کند.
پروتکل یونی‌سوآپ
یونی‌سوآپ(Uniswap) یک پروتکل غیرمتمرکز برای مبادلات رمزارزها به‌طور فرد به فرد است که امکان مبادلات اتر و توکنهای مبتنی بر استاندارد ERC-20 را در حساب کاربری متامسک(MetaMask) ایجاد می‌کند. همچنین کاربران در ازای واریز دارایی به استخر‌های نقدینگی مشترک قادر به کسب سود هستند.
فرآیند مبادلات در یونی‌سوآپ با چگونگی عملکرد «دفتر سفارشات» در صرافی‌های متمرکز قابل مقایسه است. استخر نقدینگی یونی‌سوآپ، نقدینگی در دسترس میان دو دارایی را نمایندگی می‌کند. به عنوان مثال ممکن است بازار مبادلات ETH/DAI و ETH/MKR استخر نقدینگی جداگانه و مرتبط با هر بازار را در اختیار داشته باشند. همچنین ممکن است در زمان افزایش حجم مبادلات مرتبط با یک استخر نقدینگی(Liquidity Pool) سرمایه‌گذاران در این استخر سود‌های بالایی را کسب کنند. با این وجود برای کسب بازدهی قابل توجه نسبت قیمت میان دو دارایی باید ثابت باقی بماند.
کسب درآمد با روش ییلد فارمینگ
ییلد فارمینگ به فعالیت کاربران در سیستم‌های اقتصادی غیرمتمرکز به منظور کسب حداکثر بازدهی گفته می‌شود. در این فعالیت کاربران نقدینگی مورد نیاز پلتفرم‌های فعال در این حوزه را تامین می‌کنند و در مقابل سود دریافت می‌کنند، با این وجود دریافت توکن پلتفرم‌های فعال در این حوزه یکی از اصلی‌ترین فعالیت ییلد فارمرها را تشکیل می‌دهد.
این روش در تابستان 2020 گسترش یافته است. در این زمان پلتفرم کامپوند(Compound) اعلام کرد که از توکن مدیریتی کامپ(COMP) برای ارائه‌ی خدمات ارائه و دریافت وام استفاده خواهد کرد. موفقیت این روش هجوم فعالان صنعت رمزارزها به پلتفرم کامپوند را موجب شده است و در نتیجه این پلتفرم برای مدتی جایگاه نخستین پلتفرم فعال در حوزه‌ی سیستم‌های اقتصادی غیرمتمرکز را به‌دست آورد.
تاکنون پروژه‌های متعددی رویکرد پلتفرم کامپوند را در ایجاد پلتفرم اقتصادی غیرمتمرکز و ارائه‌ی پاداش به کاربران با استفاده از توکنهای بومی خود دنبال کرده‌اند. این توکن‌ها موفقیت کامپوند را تکرار کرده‌اند، به عنوان مثال؛ توکن بال(BAL) پلتفرم بالانسر(Balancer) بلافاصله پس از راه‌اندازی بازدهی 230 درصدی را حاصل کرده است. در حالی که پروژه‌ها به شدت با یکدیگر رقابت می‌کنند، موفقیت پیوسته‌ی پروژه‌های جدید نوآوری را در این حوزه موجب می‌گردد.
موفق‌ترین ییلد فارمرها با به‌کارگیری استراتژی‌های پیچیده بازدهی خود را به حداکثر می‌رسانند. این استراتژی‌ها معمولا رویکرد سپرده‌گذاری توکن‌ها در پروتکل‌های مختلف برای کسب حداکثر بازدهی را شامل می‌گردد.
از آنجایی که رمزارزهای پایدار همانند دای(Dai)، رمزارز پایدار شرکت تتر(USDT) یا یو‌اس‌دی‌کوین(USDC) روش ساده‌تری را برای محاسبه‌ی سود و یا زیان فراهم می‌کنند، ییلد فارمرها معمولاً این دارایی‌ها را برای سپرده‌گذاری انتخاب می‌کنند. با این وجود، فعالیت ییلد فارمینگ با استفاده از رمزارزهای دیگر همانند اتر(ETH) نیز امکان‌پذیر است.
سلب مسئولیت
آیا تاکنون فعالیت در پلتفرم‌های غیرمتمرکز و مشارکت در سیستم اقتصاد غیرمتمرکز را تجربه کرده‌اید؟ آیا سیستم اقتصادی غیرمتمرکز در آینده جایگزین سیستم‌های سنتی مالی و بانک‌ها خواهند شد؟ نظر خود را به صورت کامنت با ما درمیان بگذارید.
